دستگاه لنفاوی بخشی از سیستم ایمنی است و شامل اجزای زیر است:
عروق لنفاوی: دستگاه لنفاوی دارای شبکهای از عروق لنفاوی است. عروق لنفاوی در تمام بافتهای بدن گستردهاند.
لنف: عروق لنفاوی حامل مایع شفافی به نام لنف هستند. لنف حاوی گلبولهای سفید است، به خصوص لنفوسیتهایی مانند سلولهای B و سلولهای T.
غدد لنفاوی: عروق لنفاوی به تودههای بافتی کوچک و گردی به نام غدد لنفاوی متصلاند. گروههایی از غدد لنفاوی را میتوان در گردن، زیر بغلها، قفسه سینه، شکم و کشاله ران یافت. غدد لنفاوی، گلبولهای سفید را ذخیره میکنند. آنها باکتریها یا دیگر مواد مضری را که ممکن است وارد لنف شده باشند گرفتار کرده و از بین میبرند
بخشهای دیگر دستگاه لنفاوی: بخش های دیگر دستگاه لنفاوی عبارتنداز لوزه ها، غده تیموس و طحال. همچنین میتوان بافتهای لنفاوی را در بخشهای دیگر بدن، از جمله معده، پوست و روده کوچک نیز یافت.
از آن جا که بافتهای لنفاوی در بسیاری از قسمتهای بدن وجود دارند. لنفوم هوچکین میتواند تقریباً در هر قسمتی از بدن آغاز شود. معمولاً، این سرطان اول در غدد لنفاوی بالای دیافراگم (ماهیچهای باریک که قفسه سینه را از شکم جدا میکند) دیده میشود. اما ممکن است لنفوم هوچکین، در یک گروه از غدد لنفاوی دیده شود. گاهی این سرطان در دیگر بخشهای دستگاه لنفاوی آغاز میشود.
عوامل خطر زا
برخی ویروسها: ابتلا به ویروس اپشتاین- بار Epstein Bar Virus
(EBV) یـا ویـروس اختـلال در سیـستـم ایـمنـی انـسانـی (HIV)
Human Immunodeficiency Virus میتواند خطر ابتلا به لنفوم هوچکین را افزایش دهد. لنفوم مسری نیست.
سیستم ایمنی ضعیف: اگر فردی سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشد (مثلاً در صورت ابتلا به یک بیماری وراثتی یا استفاده از داروهای خاص پس از پیوند عضو)، خطر ابتلا به لنفوم هوچکین در وی بالا میرود.
سن: لنفوم هوچکین در میان نوجوانان و بزرگسالان 15 تا 35 ساله و بزرگسالانی که بالای 50 سال سن دارند، شایع تر است.
سابقه خانوادگی: احتمال ابتلای اعضای خانواده- به خصوص برادران و خواهران- فرد مبتل به لنفوم هوچکین یا دیگر انواع لنفوم، به این سرطان بیشتر از دیگران است.
داشتن یک یا چند عامل خطرزا به معنای ابتلای فرد به لنفوم هوچکین نیست. بیشتر آنهایی که دارای عوامل خطرزا هستند، هرگز به سرطان مبتلا نمیشوند
علایم هشدار دهنده
لنفوم هوچکین میتواند موجب بروز علائم متعددی شود:
- تورم (بدون درد) غدد لنفاوی موجود در گردن، زیر بغلها یا کشاله ران.
- سرفه، مشکلات تنفسی یا درد قفسه سینه.
- کاهش بی دلیل وزن.
- تب دائم.
- تعرق شدید شبانه.
- خارش پوست.
- ضعف یا خستگی دائم.
در بیشتر موارد ، این علائمناشـی از سـرطان نیستنـد.عفونتها یا دیگر بیماریهاهم مـیتوانند موجـب بـروز این علائم شوند. کسی که اینعلائم را بیش از دو هفته داشتهباشد باید به پزشک مراجعه کند تا مشکلاتش تشخیص داده شده و درمان شود.
تشخیص بیماری
در صورتیکه غدد لنفاوی شما متورم شده یا علائمی دارید که ممکن است ناشی از لنفوم هوچکین باشد، پزشک تلاش میکند تا دلیل این مشکل را بیابد و در این جهت درباره سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی شما سوالهایی خواهد کرد.
ممکن است لازم باشد برخی از آزمایشهای زیر روی شما انجام شود:
- معاینه فیزیکی: پزشک، وجود تورم در غدد لنفاوی را در گردن، زیر بغل و کشاله ران معاینه میکند. وی همچنین وجود تورم را در طحال یا کبد نیز مورد بررسی قرار میدهد.
- آزمایشهای خون: آزمایشگاه، آزمایش شمارش کامل سلولهای خون را جهت بررسی تعداد گلبولهای سفید و سلولها و مواد دیگر انجام میدهد.
- عکسبرداری از قفسه سینه با اشعه ایکس: تصاویری که با استفاده از اشعه ایکس گرفتـه شدهاند، ممکـن است غـدد لنفـاوی متـورم یـا دیگر نشانههای بیماری را در قفسه سینه شما نشان دهند.
- PET اسکن: به بیمـار مقـدار کمـی ماده قنـدی رادیواکتیو تزریق میکنند. سپس به وسیله دستگاهی از چگونگی مصرف آن قند توسط سلولهای بدن عکس کامپیوتری میگیرند. سلولهای لنفوم این قند را سریعتر از سلولهای طبیعی مصرف میکنند و تصویر نواحی آلوده به لنفوم، در عکسها واضح تر از دیگر نواحی خواهد بود.
- امآرآی: از یک دستگاه قـوی مغناطیسی متصـل بـه کامپیوتر برای تهیه عکسهای دقیق از استخوانها، مغز یا دیگر بافتهای بیمار استفاده میکنند. پزشک میتواند این عکسها را روی مانیتور مشاهده و یا آنها را روی فیلم چاپ کند.
- نمونهبرداری: نمونهبرداری تنها روش قطعی تشخیص لنفوم هوچکین است. ممکـن است پزشک یـک غده لنفاوی شمـا را بـه طـور کامـل بردارد (نمونهبرداری کامل) (Excisional Biopsy) و یا تنها بخشی از یک غده لنفـاوی را بـردارد (نمونهبـرداری برشی) (Incisional Biopsy). معمولاً نمیتوان با یک سوزن ظریف (بیوپسی سوزنی) از غده لنفاوی به میزانی که برای آسیب شناس جهت تشخیص وجود لنفوم هوچکین کافی باشد، نمونه برداشت. بهترین روش، برداشتن کامل غده لنفاوی است.
آسیبشناس از یک میکروسکوپ استفـاده میکند تا وجـود سلولهای لنفوم هوچکین را در این بافت بررسی کند. بیماری که به لنفوم هوچکین مبتلاست، معمولاً سلولهای بزرگ و غیرطبیعی به نام سلولهای رید- اشتنبرگ دارد. این سلولها در بدن کسانی که به لنفوم مبتلا نیستند دیده نمیشود.
پزشک موارد زیر را جهت تعیین مرحله لنفوم هوچکین در نظر میگیرد:
- تعداد غدد لنفاوی دارای سلولهای لنفوم هوچکین.
- اینکه این غدد لنفاوی در یک طرف دیافراگم قرار دارند، یا در هر دو طرف آن.
- اینکه سرطان به مغز استخوان، طحال، کبد یا ریه سرایت کرده است یا نه؟
مراحل لنفوم هوچکین به ترتیب زیر تعریف میشوند:
A بیمار کاهش وزن، تعرق شبانه شدید یا تب ندارد.
B بیمار دچار کاهش وزن، تعرق شبانة شدید یا تب شده است.
درمان
- شیمی درمانی
- پرتو درمانی
- پیوند سلولهای بنیادی
انتخاب روش درمانی عمدتاً به موارد زیر بستگی دارد:
نوع لنفوم هوچکین بیمار (بیشتر بیماران به لنفوم هوچکین کلاسیک مبتلا هستند).
(مرحله سرطان) محلی که لنفوم در آن وجود دارد.
اینکه آیا پهنای تومور بیش از 4 اینچ (10 سانتیمتر) است یا نه.
سن بیمار
اینکه بیمار دچار کاهش وزن، تعرق شبانه شدیدیا تب باشد یا نه.
نکاتی برای شیوه زندگی سالم در جهت پیشگیری از سرطان:
پس از به پایان رسیدن درمان مربوط به لنفوم هوچکین لازم است مرتباً مورد معاینه قرار بگیرید. گاهی اوقات، حتی هنگامی که دیگر هیچ اثری از سرطان در بیمار دیده نمیشود، سرطان باز میگردد، به این دلیل که ممکن است سلولهای لنفوم شناسایی نشده، پس از درمان در جایی در بدن باقی مانده باشند.
معاینات، به شناسایی مشکلات مربوط به سلامتی- که میتواند ناشی از درمان سرطان باشد- نیز کمک میکند. احتمال ابتلای کسانی که به دلیل ابتلا به لنفوم هوچکین تحت درمان قرار گرفتهاند به بیماریهای قلبی، لوسمی، ملانوم، لنفوم غیر هوچکین و سرطانهای استخوان، پستان، ریه، معده و تیروئید بیشتر از دیگران است. با انجام معاینات مرتب میتوان اطمینان حاصل کرد هرگونه تغییری در وضع سلامتی شناسایی شده و در صورت لزوم درمان خواهد شد. این معاینات میتواند شامل معاینه فیزیکی، آزمایشهای خون، عکسبرداری از قفسه سینه با اشعه ایکس، سیتیاسکن و دیگر آزمایشها باشد.
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض بالای تابش اشعه.
- عدم استفاده دخانیات.
- عدم استفاده از بنزین در صنایع شیمیایی (این ماده در دود سیگار و بنزین نیز وجود دارد).
- کنترل وزن در محدوده BMI طبیعی (BMI یا شاخص توده بدنی؛ مقیاسی برای اندازهگیری میزان تناسب وزن نسبت به قد فرد است).
- جلوگیری از چاقی مرکزی.
- فعالیت بدنی روزانه حداقل 5 روز در هفته و به مدت حداقل 30 دقیقه
به جز مصرف ویتامین دی، شواهدی مبنی بر مفید بودن استفاده از مکملها در پیشگیری از سرطان وجود ندارد. با وجود شواهدی در اثر بخشی ویتامین دی، حتماٌ قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
دیدگاه
درصورتیکه مایلید ثبت دیدگاه با نام و مشخصات خودتان انجام شود و امکان نظردهی و پاسخگویی به نظرات سایر کاربران را داشته باشید، باید در سایتثبت نام کنید.